چشمه سراب کرتول

سراب کرتول یا کرتیل در دامنه کوه های گرین و در میان قله های  زیبای هیجده یال و قله‌های نهاوند واقع شده است که در تمام ایام سال با استقبال مسافران و شهروندان همراه است.

این سراب در نزدیکی روستای توده زن از توابع بخش اشترینان بروجرد واقع شده و از نظر تأمین آب برای زمین های کشاورزی منطقه ارزش زیادی دارد.

تفرجگاه بکر سراب کرتول همچون نگینی سبز و آبی با عطر روح بخش گلها و سبزه زارها پذیرای گردشگران و دوستداران طبیعت است، تفرجگاه سراب کرتول در دامنه کوههای گرین و در میان قلل زیبای هیجده یال و قله‌های نهاوند مانند یال کبود و چل نابالغان و دره سیب با پذیرایی از گردشگران به خود می‌بالد.

همه ساله به واسطه ریزش فراوان برف درارتفاعات این منطقه و آب شدن تدریجی برف   در فصل بهار و تابستان، رودخانه‌ای خروشان و زیبا در دامنه این کوه ها پدیدار می‌شود که طراوت و رقص سبزه‌ها در این منطقه از برکت خروش و جوشش این رودخانه است.

تفرجگاه سراب کرتول در ایام سال و روزهای تعطیل هفته و به ویژه روز13 ‪  نوروز آغوش سبز و زیبای خود را به روی خانواده‌های بروجردی و میهمانانشان باز و آرامش را برای گذران یک روز خوب در دامان طبیعت به آن ها هدیه می کند.

این منطقه پر آب و درخت یکی از زیبا ترین مناطق گردشگری با طبیعتی بکر، درختان کهن سال و آب زلال فراوان است که در فاصله 22 کیلومتری شهر بروجرد است.

برای رفتن به این مکان پس از طی 10 کیلومتر از مسیر جاده بروجرد به اشترینان به سمت چپ پیچیده و بعد از طی هفت کیلومتر در یک جاده آسفالته فرعی به روستای توده‎زن می رسید.

با گذر از میان روستا و پس از تماشای مناطق و باغ‌های زیبا در اطراف یک جاده شنی به جنگل درخت‌های گردو و زردآلو می‌رسید که با محل خروج آب از درون کوه باید مقداری پیاده‎روی کرد، البته لزومی ندارد که این مسیر را رفت، چون رود تشکیل شده از سراب کرتول از مسیر درون جنگل می گذرد

 

چشمه سراب کرتول

سرچشمه سراب کرتول

سراب کرتول بروجرد کجاست

جاهای دیدنی بروجرد

روستای توده زن

کرتول لرستان

 

سراب کرتول بروجرد جاذبه کم نظیرگردشگری

بروجرد - ایرنا - سراب کرتول یا (کرتیل) یکی ازتفرجگاه های زیبا ودیدنی شمال غربی شهرستان بروجرد با چشم اندازی کم نظیر و طبیعتی بکر که در روزهای گرم تابستان میزبان گردشگران بسیاری است.

شهرستان بروجرد به عنوان دومین شهرپرجمعیت لرستان بعد ازخرم آباد دارای 11 سراب پر آب است که از بین آنها کرتول از جاذبه های طبیعی بیشتری برخورداراست. 
این شهرستان با داشتن آب و هوای دل انگیزوطبیعتی زیبا دارای ظرفیت های بالایی درحوزه گردشگری است که می طلبد مسئولان توجه بیشتری به آن داشته باشند. 
سراب زیبای کرتول دردامنه کوه های گرین و درمیان قلل زیبای هیجده یال و قله های نهاوند مانند یال کبود وچل نابالغان و دره سیب قرار گرفته که ازآب و هوای بسیار لذت بخش و دل انگیزی برخورداراست ودرایام مختلف سال ازجمله بهاروتابستان پذیرای گردشگران زیادی از داخل و خارج استان است. 
همه ساله به واسطه ریزش فراوان برف در ارتفاعات این منطقه وآب شدن تدریجی برف درفصل بهاروتابستان، رودخانه ای خروشان و زیبا در دامنه این منطقه پدیدارمی شود رودخانه ای که دردل طبیعت زندگی و حیات دوباره ای بخشیده و طراوت و زیبایی خاصی به این منطقه داده است.
تفرجگاه سراب کرتول درایام سال و روزهای تعطیل هفته آغوش سبز و زیبای خود را به روی خانواده های بروجردی و مهمانانشان باز و آرامش را برای گذران یک روز خوب دردامان طبیعت به آنها هدیه می کند. 
این سراب با میزان آب دهی نیم متر مکعب درهرثانیه همواره مورد استقبال و بازدید مردم و مسافران قرارمی گیرد. 
درپایین دست این سراب و درمسیر رودخانه ای که از سراب به سمت روستای توده زن جاری می شود باغ سرسبزگردو با درخت های فراوان وجود دارد درختانی که قدمت هریک ازآنها به بیش از200 سال برمی گردد. 
گردوهای این منطقه به لحاظ موقعیت آب وهوایی از بهترین کیفیت برخوردار بوده و بیشتربه استان های دیگر ارسال می شود. 
برای رسیدن به این سراب پرآب باید از پیچ و خم های محور بروجرد به سمت بخش اشترینان عبور کنی و با رسیدن به روستای توده زن که بیشترصاحبان باغهای گردوی سراب کرتول هستند بگذری بعد ازعبورازاین روستا باید حدود یک کیلومتر را طی کنی تا به باغ های گردوبرسی باغ هایی که اگرآب سراب کرتول نبود در پایه کوه های گرین ایجاد نمی شدند برای دست یابی به سرسراب باید پیاده از راهی باریک دل کوهها را برای حدود یک ساعت طی کنی تا با این پیاده روی از چشم اندازهای زیبای مسیر لذت برده و به سراب برسی . 
به واسطه سراب کرتول روستای توده زن منطقه ای زیبا با طبیعتی سرسبز است و مردم این روستا بیشتر به دامداری و کشاورزی مشغول بوده و با حدود 6هزار جمعیت از روستاهای پرجمعیت بروجرد است. 
با توجه به اینکه سراب کرتول در ایام بهار و تابستان مورد بازدید بسیاری از شهروندان بروجردی و دیگر شهرهای استان قرار می گیرد توجه و رسیدگی به این منطقه بکر و دیدینی از سوی مردم روستا و مسئولان ضروری است. 
دهیاری روستای توده زن مسئول برقراری نظم و نظارت بر بهداشت منطقه سراب کرتول می باشد. 
اکنون مبلغی به عنوان ورودی به این منطقه زیبا از گردشگران دریافت می شود که توسط دهیاری برای نظافت و زیبایی منطقه صرف می شود. 
بخشداراشترینان گفت: سال گذشته از مجموع 41 روستای بخش اشترینان، روستای ونایی به دلیل تصویب منطقه نمونه گردشگری، روستای توده زن به واسطه داشتن سراب کرتول و روستای کمره علیا به واسطه تولید خشکبار و تولیدات باغی برای توسعه گردشگری و اجرای طرح اقتصاد مقاومتی معرفی شده اند. 
محسن یعقوبی فرافزود: برای هریک ازاین روستاها اعتباری درنظر گرفته شده است که می توان طرح های گردشگری را در مراحل مختلف در این روستاها اجرا کرد. 
وی اظهار کرد: درطرح های گردشگری ایجاد آلاچیق، رستوران سنتی، تالار عقد و عروسی، اقامتگاه بوم گردی، سوئیت های اقامتی و فروشگاه و نمایشگاه آثار دستی و سوغات را می توان در مراحل مختلف اجرا کرد که این کارها براساس اولویت طرح ها توسط دهیاری ها یا بخش خصوصی اجرا می شوند. 
تفرجگاه سراب کرتول در فاصله 18 کیلومتری شهر بروجرد درجوار روستای توده زن قرار دارد. 
دسترسی به آن از طریق جاده بروجرد – اشترینان و جاده فرعی امکان پذیر است.

 

سراب کرتول نقشه

منطقه گردشگری سراب کرتول

جاذبه گردشگری سراب کرتول

آدرس تصاویر سراب کرتول

سراب کرتول کجاست

عکس و تصاویر سراب کرتول بروجرد

 

 

 

 

 

 

 

گذر از راهی سخت برای رسیدن به سراب کرتول بروجرد

 

سراب کرتول روستای توده زن شهرستان بروجرد استان لرستان

گذر از راهی سخت برای رسیدن به سراب کرتول بروجرد

برای رسیدن به سراب کرتول در بروجرد و لذت بردن از طبیعت زیبا و بی نظیر باید از راهی سخت و سنگلاخی عبور کرد.

شهرستان بروجرد دارای تفرجگاه ها و مناطق گردشگری زیادی است که به دلیل آب وهوای مناسب و ریزش نزولات آسمانی در پاییز و زمستان دارای مناطق طبیعت زیبا و بکری در تابستان می باشد.
در جای جای بروجرد و خصوصا در روستاهای این شهر طبیعت سرسبزی به زیبایی هر چه تمام گردشگران را فرا می خوانند تا گردشگران با حضور در چنین طبیعتی بتواند لحظاتی فراموش نشدنی را در ذهن ثبت نماید.
تابستان فصلی است که بیشتر خانواده ها و گردشگران تلاش می کنند تا با حضور در طبیعت از این نعمت های الهی بهره ببرند.

یکی از تفرجگاه های بروجرد"سراب کرتول " است که در بیست و دو کیلومتری بروجرد و در روستای توده زن واقع شده است.سراب کرتول به دلیل وجود درختان بسیار و آب روان در نقاط مختلف سبب شده تا همه ساله مورد استقبال گردشگران قرار بگیرد.

برای رفتن به کرتول باید از روستای توده زن عبور و سپس مسیری بسیار ناهموار را طی کرد تا به کرتول رسید.با توجه به این که منطقه از تفرجگاه های بکر بروجرد است اما متاسفانه این منطقه مورد بی توجهی قرار گرفته و کمبودهایی در این راستا وجود دارد.

مسیر رسیدن به کرتول بدون پوشش آسفالت بوده و دارای سنگلاخ های زیادی است که در برخی موارد گردشگران را با مشکل روبرو می کند.جاده کرتول جاده ایست که تاکنون از دیدن روی اسفالت محروم مانده و کسانی که با خودروی شخصی خود این مسیر را طی می کنند در انتها از رفتن خود پشیمان می شوند.

جاده کرتول از محل روستا تا رسیدن به سراب پر اب و زیبای کرتول به طول دو یا سه کیلو متر جاده خاکی و سنگلاخ می باشد که هر گردشگر یکبار مراجعه می کند برای بار دوم به سختی پا دراین راه ناهمورا می گذارد.
چند سالی است که در هنگام ورود به کرتول مبلغی را به عنوان وردی به سراب از خودروها دریافت می کنند .

طی سالهای اخیر بسیاری از راه های روستایی روکش آسفالت شده اما متاسفانه سالهای سال است که این منطقه گردشگری دور مانده و همچنان مانند گذشته راهی سخت دارد.

در ادامه بخشدار اشترینان در گفت و گو با بازتاب بروجرد گفت: سراب کرتول از تفرجگاه های بسیار زیبای بروجرد است که گردشگران زیادی در فصل تابستان از فضای طبیعت آن استفاده می کنند.
"محسن یعقوبی فر" افزود: سالهای سال است که جاده این سراب که از روستای توده زن می گذرد در برخی قسمت ها خاکی و در برخی قسمت ها سنگلاخی است که مشکلاتی را برای گردشگران ایجاد می کند.
به گفته وی برای آسفالت این مسیر سال گذشته به اداره راه و شهرسازی و میراث فرهنگی پیشنهاد شد که طرح آسفالت این مسیر را در اعتبارات خود قرار دهند.

یعقوبی فر اظهار داشت: البته برخی از باغداران در این مسیر نیز نگرانند چرا که بیشتر باغ ها خصوصی است و ممکن است گردشگران به هنگام مراجعه صدمه هایی را وارد نمایند.
وی بیان کرد: مبلغ دریافتی از گردشگران به هنگام ورود به کرتول برای جمع آوری زباله و پاکسازی هزینه می شود.

به گفته وی آسفالت این مسیر در حال پیگیری است تا گردشگران بتوانند راحتر به این منطقه زیبا سفر کرده و از طبیعت ان بهره ببرند.

می طلبد با توجه به زیبایی و بی نظیر بودن سراب کرتول هموار کردن مسیر این منطقه در دستور کار قرار گیرد تا گردشگران بیشتری بتوانند از طبیعت بکر این سراب استفاده نمایند.

 

سراب کرتول بروجرد

 

برای مشاهده سراب کرتول بر روی نقشه گوگل مپس اینجا را کلیک کنید

کَرتول یا کرتیل یا توده زن نام سراب و گردشگاهی طبیعی در شهرستان بروجرد است. این سراب در نزدیکی روستای توده‌زن و جاده پادگان ۲۴ بعثت سپاه از توابع بخش اشترینان و در بیست کیلومتری بروجرد قرار گرفته‌است ولی متاسفانه جاده سنگلاخ و خاکی و راه بسیار نامناسب دسترسی دارد. همچنین دارای درختان کهنسال گردو است و از نظر تأمین آب کشاورزی زمین‌های کشاورزی منطقه ارزش زیادی دارد. سراب کرتول در دامنه رشته کوه کوه گرین قرار گرفته‌است و دارای ذخایر گیاهان دارویی و حیات وحش منحصر به فرد است و دسترسی به آن از طریق جاده بروجرد - اشترینان و جاده فرعی روستای توده زن امکان‌پذیر است

برای رسیدن به سر آب یا سرچشمه زیبای کرتول، کافی است مسیر رودخانه را به بالای کوه ادامه دهید. پس از حدود یکساعت پیاده‌روی به سرآب کرتول خواهید رسید.در راه رفت یا برگشتن از سرچشمه سراب باید بسیار مواظب بود که از مسیر پیاده راه بز رو کوه به داخل دره سقوط نکنید و بسیار احتیاط کنید.مسیرش یکم خطرناک می باشد.حتما در طول مسیر از کفش مناسب کوه استفاده کنید.

نیاز به نصب چندین تابلو راهنما در داخل و بیرون روستا ضروری می باشد.

وضعیت آب و هوای سراب کرتول

 

 

برای مشاهده وضعیت آب و هوای سراب کرتول بروجرد اینجا را کلیک کنید

 

برچسب‌ها: پیش بینی هوای کرتول, هواشناسی سراب کرتول, آب هوای سراب کرتول, آدرس سراب کرتیل, سراب کرتیل

سراب کرتول

سراب کرتول بروجرد+آدرس و نقشه سراب کرتول+عکس و تصاویر سراب کرتول+سراب کرتول بروجرد کجاست +چشمه کرتول

 

مسئول آسفالت سراب کرتول بخشدار اشترینان مقداد صارمی هست تلفن بخشداری 42550500
تامین اعتبار نمایندگان شهرستان بروجرد حاج عباس گودرزی و فاطمه مقصودی پیج و دفترشان
محمدرضا مقصودی شهردار اشترینان
اداره راه و شهرسازی و اداره کل راهداری لرستان و دهیاری و شورای روستا توده زن و باغداران گردو نزدیک سراب
پیج و وبلاگ های شهر اشترینان و بروجرد
میراث گردشگری بروجرد
با غلتک‌ جاده سنگلاخ و خاکی بطور کامل صاف بشه.یا آسفالت بشه

عجایب :درختان چند صد ساله گردو و سراب زیبا و باغات گردو و رشته کوه گرین
روزهای پنج شنبه و جمعه و روزهای تعطیل بسیار شلوغ
فاصله شهر بروجرد تا گروه 24 بعثت سپاه :بیست کیلومتر 
از پادگان تا سراب کرتول :سه کیلومتر مسیر سنگلاخ و خاکی و ناهموار

فاصله سراب تا اشترینان 14 کیلومتر
فاصله سراب کرتیل تا خرم آباد 130 کیلومتر

درباره سراب کرتول
در نزدیکی روستای توده زن سرابی وجود دارد که باعث شکل گیری منطقه ای گردشگری و خوش آب و هوا شده است که در اکثر ایام سال با استقبال مسافران همراه می باشد و گزینه ی مناسبی برای علاقه مندان به محیط های طبیعی بکر می باشد.در پایین دست این سراب و در مسیر رودخانه ای که از سراب به سمت روستای توده زن جاری می شود باغ سرسبز گردو با درختان فراوانی وجود دارد که قدمت هر یک از آنها به بیش از 200 سال برمی گردد.سراب کرتول در دامنه رشته کوه گرین قرار گرفته است و دسترسی به آن از طریق جاده بروجرد - اشترینان و جاده فرعی روستای توده زن امکان پذیر است
برای رسیدن به محل خروج آب از درون کوه باید حدود یکساعت و یک کیلومتر در مسیری باریک و خاکی و خطرناک که دره ای عمیق کنار آن وجود دارد پیاده روی کرد و خطر سقوط به دره شما را تهدید میکند.از رفتن به مسیر سرچشمه به دلیل خطر سقوط جدا خودداری کنید.اگر هم رفتید تا نصفه راه بیشتر نرید و بگردید

حیات وحش منطقه و‌ انواع گیاهان دارویی:جاندارانی همچون گراز، گرگ،چوله، روباه، خرگوش، موش صحرایی، کفتار، خدنگ و پرندگانی مانند حواصیل، کبک، خروس کولی و چنگر از جمله جانوران منطقه کوهستانی سراب کرتول هستند.
انواع گیاهان دارویی منطقه:گل گاوزبان، خاکشیر، گل ختمی، آویشن، عناب، ترنجبین، پر سیاوش، کاسنی، گل سرخ، شقایق، بیدمشک، لاله، زنبق، شیرین بیان، بن سرخ، خاکشیر و نرگس و همچنین نباتات خوراکی چون پیشوک، شنگ، زرشک، کنگر، ریواس، حاجی بیان، فرفیان، پونه و نعناع از گیاهان خودروی منطقه‌اند.
محصولات کشاورزی و باغی عمده عبارت‌ند از گندم، جو، چغندر، ذرت، تخمک، انواع لوبیا، نخود، گیاهان علوفه‌ای، دانه‌های روغنی، پنبه، باقلا، محصولات جالیزی، سبزیجات و میوه‌هایی چون گردو،سیب، انگور، گلابِ، انواع آلو، آلبالو، گیلاس، بادام، گردو، انجیر و سنجد.


گردشگران عزیزی که برای تفریح به سراب کرتول مراجعه می کنید .لطفا زباله در طبیعت نریزید و زباله های خود را درون پلاستیک قرار دهید و با خود به شهر بگردانید 

معرفی روستای توده زن شهرستان بروجرد(محل سراب کرتول)
تیزه‌زه یا توده زن روستایی است بزرگ و آباد از توابع شهرستان بروجرد در استان لرستان. این روستا در دهستان گودرزی در بخش اشترینان این شهرستان قرار دارد.بیشتر اهالی آبادی صارمی و گودرزی هستند.

جمعیت

بنابر سرشماری مرکز آمار ایران، جمعیت تیزه زه در سال ۱۳۹۵ برابر با ۱۹۱۵ نفر بوده‌است که از این میان ۹۷۰ نفر مرد و بقیه زن بوده‌اند. این روستا ۵۸۷ خانوار دارد.اهالی روستا مردمانی خون‌گرم و مهمان نواز بوده به‌طوری‌که همه ساله میزبان تعداد زیادی از گردشگران داخلی و خارجی بوده و از آن‌ها با روی باز پذیرایی می‌کنند. روستای توزه زن در دامنه رشته کوه گرین قرار گرفته‌است و سراب کرتیل از گردشگاه‌های منطقه در مجاورت آن قرار گرفته‌است. از دیگر آثار دیدنی روستا می‌توان به قلعه تاریخی ان اشاره کرد که قدمت ان را به اوایل دوره قاجار نسبت داده‌اند و تاسی و پنج سال پیش اکثر مردم روستا در آنجا زندگی می‌کرده‌اند. همچنین ناصر الدین شاه قاجار در سفرنامه خود بنام (عراق عجم) در گذر از توزه زن از جاذبه‌ها و قلعه ان نام برده‌است. سایر آثار تاریخی روستا عبارتند از: مقبره، آتشکو، باغات سرسبز و تاریخی، حمام قدیمی روستا (که هم‌اکنون بحالت مخروبه است و با کمی همت مسئولین اشترینان و روستا می‌تواند به عنوان یک حمام تاریخی باززنده‌سازی و ثبت شود)، این روستا هم از منظر تاریخی و هم از منظر طبیعی دارای جاذبه‌های فراوان گردشگری بوده و در صورت کمی توجه می‌تواند به عنوان نگینی در غرب کشور، به مانند گذشته بدرخشد.
گل گاوزبان، خاکشیر، گل ختمی، آویشن، عناب، ترنجبین، پر سیاوش، کاسنی، گل سرخ، شقایق، بیدمشک، لاله، زنبق، شیرین بیان، بن سرخ، خاکشیر و نرگس و همچنین نباتات خوراکی چون پیشوک، شنگ، زرشک، کنگر، ریواس، حاجی بیان، فرفیان، پونه و نعناع از گیاهان خودروی منطقه‌اند.
گونه های جانوری
گرگ، گراز، روباه، خرگوش، شغال، خرس قهوه‌ای، کفتار، بز کوهی، میش،غزال،اهو برخی گونه‌های مار، لاک‌پشت، برخی ازخزندگان و پرندگان (کرکس، درنا، تیهو، بلبل، سهره، رنگرز، دارکوب، عقاب، قوش، خفاش، پرستو، گنجشک، سار، کلاغ، زاغچه ...) جانوران منطقهٔ بروجرد را تشکیل می‌دهند

 

• هوای روستای توده زن
• چند تصویر سراب کرتول
• هوای توده زن
• توده زن

ورشوسازی

ورشوسازی (نیز: قلمزنی ورشو)، هنر و صنعت تولید اشیای فلزی با استفاده از آلیاژ ورشو است. حرفه ورشوسازی در دوره قاجار و پهلوی در برخی شهرهای ایران رواج داشته‌است و امروزه نیز کارگاه‌های تولید ورشو به صورت محدود در بروجرد فعال هستند.پدر ورشو سازی ایران و سازنده اولین سماور نفتی در ایران را استاد حاج علی میناگر ساخته و در حال حاظر فرزندش استاد شهریار میناگر ادامه دهنده راه پدرش است

 

 

جایگاه حرفه ای

ورشوسازی از صنایع دستی مرتبط با فلزات محسوب می‌شود و با هنر مسگری رابطه و شباهت دارد. بیشتر تفاوت این دو هنر، در جنس ماده اولیه به کار رفته در تولید ظروف است که در مسگری، از فلز مس و در ورشوکاری، از آلیاژ ورشو استفاده می‌شود. از سوی دیگر، این هنر با حرفه‌های دیگری چون سماورسازی و دواتگری نیز ارتباط دارد.

محصولات

ورشو آلیاژی محکم و براق است. محصولات ورشو را می‌توان به دو دسته کاربردی و هنری تقسیم کرد. هنرمندان ورشوکار عمدتاً این دو دسته را با هم می‌آمیزند و اشیای تولید شده علاوه بر کاربردی بودن، دارای ویژگیهای هنری نیز هستند. محصول اصلی هنری ورشوکاری، قلمزنی بر روی ورشو است که منجر به تولید محصولاتی در قالب سینی یا تابلوی فلزی می‌شود. ورشو فلزی سخت است و حکاکی بر روی آن کار دشواری است. تولیدات کاربردی ورشوسازی، شامل ظروف گوناگون مانند قنددان، دوات، کاسه، قابلمه، آفتابه، گلاب پاش، چایدان و سماور می‌شود.

ورشوسازی در ایران

قدمت ورشوسازی در ایران به دوره صفویه می‌رسد اما اوج این هنر مربوط به دوره قاجار تا دودمان پهلوی است. ورق فلز ورشو که با نام ژرمن سیلور هم شناخته می‌شود، از آلمان و به ویژه از لهستان وارد می‌شده‌است و به همین جهت، هنرمندان ایرانی، نام ورشو را به این فلز دادند و این حرفه، ورشوسازی نام گرفت که اشاره به شهر ورشو، پایتخت لهستان دارد.[۱] هنرمندانی از اصفهان، بروجرد و دزفول نخستین بار تولید صنایع ورشویی را با مشاهده سماور و سایر محصولات روسی فرا گرفتند. یکی دیگرازاین هنرمندان مرحوم ورشوچی است که پدرش از ورشوسازان روسیه بوده وبه دلیل رونق ورشو درایران به اردبیل نقل مکان کرده وحتی نام ورشوچی رابرگزیده .فرزندایشان به عنوان آخرین هنرمند ورشوسازاردبیل چندسال پیش درگذشت.صنعت ورشو سازی در اواخر دوران قاجار و اوایل دوران پهلوی در ایران به ویژه شهرهای دزفول و بروجرد به اوج خود رسید

هنر ورشوسازی در بروجرد

شهر بروجرد، به عنوان مرکز اصلی ورشوسازی و قلمزنی ورشو در ایران شناخته می‌شود و تنها شهری است که هنوز تعدادی کارگاه، موزه و هنرمندان فعال در این زمینه دارد. سابقه ورشوسازی در بروجرد به دوره قاجار می‌رسد که تا آن زمان، مسگری و قلمزنی روی برنج در این شهر رواج بیشتری داشته‌است. با ورود ورق‌های ورشو به ایران و مزایایی که این فلز نسبت به برنج داشت، تولید محصولات ورشوئی در بروجرد گسترش یافت و تعداد زیادی کارگاه ورشوسازی و قلمزنی ورشو در این شهر برپا شد. خانه تاریخی بیرجندی بروجرد به منظور احداث نخستین موزه ورشو اختصاص یافته‌است.

هنرمندان سرشناس

استادکاران ورشوکار در گذشته، زیاد بوده‌اند ولی از بین متاخرین می‌توان به اینها اشاره کرد:

• استاد حاج علی میناگر (پدر)
• استاد شهریار میناگر (فرزند)
• استاد رضا رئوفیان
• استاد قریب
• استاد رضا گلدوز
• استاد محمد باد آور
• استاد علیرضا شاددل
• استاد ماشاء الله فرخی
• استاد ورشوچی دراردبیل

ثبت ملی و بین‌المللی

هنر قلمزنی روی ورشو بروجرد در سال توسط میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به عنوان یک هنر اختصاصی ویژه بروجرد به ثبت ملی رسید. همچنین پرونده ثبت جهانی شهر بروجرد به عنوان مرکز ورشوسازی به یونسکو ارسال شده‌است. در تیرماه سال ۱۳۹۱، «مهارت و فن روی ورشو» به شماره ۱۰۶۱ و در اسفند ۱۳۹۶، «قلمزنی روی ورشو در شهر بروجرد» به شماره ۱۵۶۰ در فهرست آثار ناملموس کشور به ثبت رسیده است. پرونده ثبت بروجرد به عنوان شهر ملی ورشو در سال ۱۳۹۸ مطرح و به تصویب رسید. 

مشکلات و چالش‌های ورشوسازی

از آنجا که ماده خام صنعت ورشوسازی، یعنی آلیاژ ورشو، یک فلز وارداتی است، کم شدن میزان واردات این فلز، یکی از مشکلات توسعه صنعت ورشوسازی محسوب می‌شود.

جستارهای وابسته

• سماورسازی
• دواتگری
• مسگری
• قلمزنی
• فلز ورشو

 

 

بازار صنایع دستی بروجرد

گشتی در بازار صنایع دستی بروجرد و هنر ورشوسازی‌اش از لهستان تا لرستان زهره افشاری خبرنگار

 

 

ورشوهای دست‌ساز پدرش را جمع‌آوری می‌کند. از همان ورشوهایی که در جهیزیه مادربزرگ‌های بروجردی حتماً پیدا می‌شد. از سماور گرفته تا سینی، شیرینی خوری و آفتابه ولگن و… حالا هر تکه‌اش برگی از تاریخ شهری است که نامش با صنعت ورشوسازی گره خورده و او می‌خواهد با خرید و بازسازی ساخته‌های دست استاد میناگر، نام پدرش را زنده و نام این صنعت را دوباره احیا کند.
شهریار میناگر را در کارگاهش در یکی از خیابان‌های اصلی شهر بروجرد در حال قلمزنی روی آثار پدرش می‌بینم. می‌خواهم سر صحبت را باز کنم و از وضعیت صنعت ورشو بیشتر آگاه شوم اما وقتی مهارتش را در حکاکی روی سماور ورشویی می‌بینم که قرار است بزودی به‌عنوان سوغات به کانادا فرستاده شود،  ترجیح می‌دهم تنها حرکت نرم چکش کوچکش روی قلم حکاکی را دنبال کنم.
ضربه‌هایی که ناخودآگاه تو را به سال‌های خیلی دور می‌برد، سال‌هایی که صدای چکش ورشوسازان بروجردی در همه شهر می‌پیچید و هنر دست استادان، چشمان میهمانان و دوستداران صنایع دستی را به تحسین وا می‌داشت. می‌گویند این روزها فقط چند نفری این هنر دستی را در بروجرد بلدند و ورشوسازی درحال زوال است.
ویترین مغازه پر است از ورشوهایی که بیشترشان فروشی نیست و میناگر آنها را دانه دانه از مردمی که پیشتر آنها را از پدرش خریده‌اند، گرفته و با سلیقه زیاد بازسازی کرده تا چشم‌انداز زیبایی به مغازه‌اش بدهد. ورشوهایی که فقط برای شرکت در نمایشگاه‌های ملی و بین‌المللی از ویترین خاطرات مغازه خارج می‌شود. استاد با آرامش خیلی زیاد حرف می‌زند. مشتری را که از تهران آمده تا یادگاری برای جگر گوشه‌اش بخرد و به کانادا بفرستد، راه می‌اندازد.
روی سماور تاریخ و دلنوشته عاشقانه مادر برای دخترک نازنینش را حکاکی می‌کند؛ اینکه شاید دخترک با دیدن این تحفه بروجرد گاهی اوقات شهری را که در آن بزرگ شده  به یاد بیاورد. میناگر  خوشامدی با گویش بروجردی می‌گوید با لهجه شیرینی که متوجه شدنش خیلی هم سخت نیست. سر درد دلش باز می‌شود و با خودش تو را می‌برد به سال‌های رونق ورشوسازی.
از دوران کودکی، چم و خم کار را از پدر و استاد «محمد بادآور» یاد گرفت. علاقه او موجب شد یکی از پسرهایش هم به این کارعلاقه‌مند شود. یکی از پسرها استاد دانشگاه است و دیگری پزشک و تنها، شهریار پا جای پای پدر گذاشت: «پسرم دارد هنر ورشو را یاد می‌گیرد. این کارعشق می‌خواهد.»
 همین ‌طور که برخی ورشوهای دست‌ساز استاد را نشانم می‌دهد برایم می‌گوید در این سال‌ها چقدر دغدغه پابرجا ماندن این هنر را داشته: «کاش ذره‌ای هم مسئولان به فکر بودند؛ بهتر که چیزی نگویم.»
کار با ورشو برایش بوی زندگی می‌دهد، چند دهه است ورق ورشو که عنصر نیکل و روی دارد وارد کشور نمی‌شود و اگر هم پیدا شود، بسیار گران است: «این روزها تنها چیزی که می‌سازم این است که از خرده تکه‌های سینی‌های بزرگ که از مردم می‌خرم، سفارش‌های علاقه مندان و کلکسیونرها را جور کنم. سرویس چایخوری، ظرف‌های شیرینی خوری یا هرچیزی که بخواهند، آن هم محدود. بعضی وقت‌ها هم روی ورشوهای ساده کار می‌کنم و طرح می‌زنم. آخر می‌دانید چیزهایی که قبلاً پدرم ساخته برای من ارزش زیادی دارد و مثل عضوی از خانواده‌اند و بشدت از آنها محافظت می‌کنم.»
از وعده مسئولان برای ثبت ملی بروجرد به‌عنوان شهر ورشو می‌پرسم اما نمی‌گذارد حرفم به پایان برسد: «فقط بگویید کاری به کار ما نداشته باشند، همین. نوشدارو  بعد از مرگ سهراب فایده‌ای ندارد.»
 به سمت بازار قدیمی شهر می‌روم تا شاید بتوانم به مغازه‌های دیگر ورشوسازی هم سری بزنم. می‌گویند در کنار مسجد بزرگ و قدیمی بروجرد یعنی مسجد سلطانی که به‌نام مسجد امام خمینی(ره) شناخته می‌شود و بزرگترین مسجد تاریخی غرب کشور است یکی دو نفر دیگر هم ورشوکاری می‌کنند.
مغازه‌ها را یکی پس از دیگری می‌گذرانم. مردم می‌گویند: «کدام ورشوسازی؟ یادش بخیر، شما میهمان هستید؟» پیرزنی که با لباس محلی کنار خیابان بساط سبزی
«همه تره‌ای» یا سبزی کوهی محلی بروجرد دارد با مهربانی روبه من می‌گوید: «ورشو آوردی بفروشی روله؟! مواظب باش از چنگت مفت درنیاورند! یک مغازه هم توی خیابان بهارهست، یک سر هم آنجا بزن.»
وقتی متوجه می‌شود میهمانم چند مشت از سبزی که می‌گوید خروس خوان صبح از کوه چیده در پلاستیکی می‌ریزد که هر گوشه و کنارش سوراخی دارد: «مثل اسفناج سرخش کن، کمی هم پیاز داغ بریز. خواستی هم سبزی پلوش کن، خیلی فرق داره، سبزی لرستان.»
آن طرف‌تر مغازه ارده فروشی و صابون‌فروشی‌های محلی یکی پس از دیگری نظرم را جلب می‌کنند. صدای اذان که به گوشم می‌رسد خودم را جلوی مسجد زیبایی می‌یابم که می‌گویند زمان فتحعلی شاه قاجار روی ویرانه‌های یک مسجد قدیمی دیگر بنا شده. درست در ضلع شرقی مسجد ۲ مغازه دیگر ورشوفروشی می‌بینم. اینجا هم فقط ورشوهای قدیمی در ویترین مغازه نظرت را جلب می‌کند.
می‌گویند: «ای بابا! فقط برایمان چند استاد کار مانده؛ استاد حمید شاددل و استاد مسعود فرخ پی. سه چهار نفر بیشتر نیستند ماهم که می‌بینید هنوز پای کاریم برای این است که نتوانسته‌ایم دل بکنیم.»

 

ورشوسازی بروجرد

ورشوسازی بروجرد

بروجرد شهر ملی ورشو

 

صنایع دستی متنوعی در بروجرد تولید می شوند و در سال ۱۳۹۸ سازمان میراث فرهنگی این شهر را به عنوان شهر ملی ورشو به ثبت رساند.
هنر ورشوسازی در بروجرد
ثبت ملی و بین‌المللی ورشو بروجرد
محصولات قلمزنی ورشو 

هنر ورشوسازی در بروجرد
شهر بروجرد، به عنوان مرکز اصلی ورشوسازی و قلمزنی ورشو در ایران شناخته می‌شود و تنها شهری است که هنوز تعدادی کارگاه، موزه و هنرمندان فعال در این زمینه دارد. سابقه ورشوسازی در بروجرد به دوره قاجار می‌رسد که تا آن زمان، مسگری و قلمزنی روی برنج در این شهر رواج بیشتری داشته‌است. با ورود ورق‌های ورشو به ایران و مزایایی که این فلز نسبت به برنج داشت، تولید محصولات ورشوئی در بروجرد گسترش یافت و تعداد زیادی کارگاه ورشوسازی و قلمزنی ورشو در این شهر برپا شد.خانه تاریخی بیرجندی بروجرد به منظور احداث نخستین موزه ورشو اختصاص یافته‌است.

هنرمندان سرشناس
استادکاران ورشوکار در گذشته، زیاد بوده‌اند ولی از بین متاخرین می‌توان به این‌ها اشاره کرد: استاد رضا رئوفیان استاد علی میناگر استاد قریب استاد رضا گلدوز استاد محمد باد آور استاد علیرضا شاددل استاد ماشاء الله فرخی

ثبت ملی و بین‌المللی ورشو بروجرد
هنر قلمزنی روی ورشو بروجرد در سال توسط میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به عنوان یک هنر اختصاصی ویژه بروجرد به ثبت ملی رسید. همچنین پرونده ثبت جهانی شهر بروجرد به عنوان مرکز ورشوسازی به یونسکو ارسال شده‌است. در تیرماه سال ۱۳۹۱، «مهارت و فن روی ورشو» به شماره ۱۰۶۱ و در اسفند ۱۳۹۶، «قلمزنی روی ورشو در شهر بروجرد» به شماره ۱۵۶۰ در فهرست آثار ناملموس کشور به ثبت رسیده است.پرونده ثبت بروجرد به عنوان شهر ملی ورشو در سال ۱۳۹۸ مطرح و به تصویب رسید

صنایع دستی
از جمله صنایع دستی بروجرد قالیبافی و قالیچه بافی است و ورشوسازی آن معروف است.ورشوسازی در دوره قاجاریه در بروجرد گسترش یافته و هنوز هم تعدادی کارگاه قلمزنی ورشو و تولید محصولاتی ورشویی و برنجی در این شهر فعال است. هنر قلمزنی روی ورشو بروجرد در گردشگری به عنوان یک هنر اختصاصی ویژه بروجرد به ثبت ملی رسید. همچنین پرونده ثبت جهانی شهر بروجرد به عنوان مرکز ورشوسازی به یونسکو ارسال شده‌است.

سماورسازی
به‌طور سنتی، مهد تولید سماور در ایران، شهر بروجرد در استان لرستان بوده‌است. بیشتر سماورهای تولید بروجرد از جنس ورشو و برنج هستند. سماور یک عبارت روسی به معنی «خودجوش» و مرکب از دو واژه Cam به معنی خودش وVar به معنی پختن می‌باشد. این ظرف دارای یک مخزن آب است که برای آماده کردن چای و موارد دیگر همواره در حال جوشیدن نگهداشته می‌شود.

سماوی‌های بروجرد صنایع دستی این شهر هستند و از ارزش بالایی برخوردار هستند به‌طوری‌که اغلب برای تزئینات استفاده شده و سماورهای کارکرده (دسته دوم) هم نیز معامله می‌شوند.